De betekenis van de Grieks-romeinse zuil in de bouwkunde vind zijn oorsprong in de fasces. Die symboleert de macht. Mensen zijn als losse stokken samengebonden tot een bundel om zo als constructie hun krachten te verenigen tot een onoverwinnelijke macht. De bijl in het midden geeft aan dat geweld een legitiem argument kan zijn om gehoorzaamheid af te dwingen.
Je vindt dit symbool terug in het hekwerk van de voormalige rechtbank aan de Hamburgerstraat in Utrecht. Het gaat daarbij om “onze rechtspraak”. De Grieks-Romeinse zuil en ook de academische toga zijn hiervan een stilering.
Het ionische kapiteel dat boven op zo’n zuil ligt, laat een papyrusrol zien. Die verbeeldt het decreet ofwel het bevel van de leider of de keizer, waaraan dat volk moet gehoorzamen, zelfs als de bevolking zelf daarvoor moet worden opgeofferd. Van die consequentie laat het nieuws ons nog dagelijks voorbeelden zien.
Dergelijk leiderschap komt in de natuur alleen voor bij roofdieren. De mythische stichters van Rome, Romulus en Remus werden door een wolvin opgevoed. In de West-Europese heraldiek komen om die reden voornamelijk roofdieren, wapens en martelwerktuigen voor om te intimideren. Ook het kruis past in de Grieks-romeinse traditie, namelijk als straf voor ongehoorzame slaven. Je stierf aan het kruis niet door bloedverlies, maar door uitputting. Hangend aan je polsen (niet de handen) verloor je de spierkracht om in te kunnen ademen, zodat je uiteindelijk stikte.
Het behoeft geen betoog dat deze wijze van denken en doen haaks staat op de theologie van Jezus. Hij predikte herderschap in plaats van leiderschap . Herderschap leidt tot het eeuwig leven, leiderschap tot de dood.
Aan ons de keuze.
Jan Wilten
